Elk woord telt
Door: Stan Verhaag van www.sterketekst.nl
n.a.v een training die hij volgde bij Pauline.
Mensen met een microfoon willen bijna per definitie te snel praten of te veel zeggen. Vaak willen ze beiden. Een jaar of drie geleden volgde ik (Stan Verhaag) de training DLP (Durf Leer Presenteer) bij Pauline van Aken. Zelden in zo korte tijd zo veel geleerd. De drie bijeenkomsten waren een aaneen-schakeling van tips en trucs, van blunders en struikelingen, van frustratie als het niet lekker liep en vrolijkheid als dat wel zo was.
Gaandeweg vormde zich in mijn hoofd een wijze les die ik nog altijd koester, een openbaring zo kort en simpel dat ze je wellicht
teleurstelt: elk woord telt. Of eigenlijk zo: Elk. Woord. Telt. Ik
bedoel niet dat elk woord evenveel nadruk moet krijgen. Ik bedoel: als
je de luisteraar de kans geeft elk woord te horen en te begrijpen, dan
doe je hem of haar een enorme lol.
Hoe het mij sinds haar presentatietraining is vergaan als spreker in het openbaar, verklap ik straks. Maar eerst wil ik iets vertellen over het effect dat de training had op mijn dagelijks leven. Ik kan namelijk naar niemand meer luisteren zonder me af te vragen of hij/zij Elk. Woord. Telt in de praktijk brengt. Daardoor weet ik dat dit de makkelijkst te vergeten en de moeilijkst in de praktijk te brengen les is, die ik in mijn leven ben tegengekomen. Kijk maar eens een paar uur tv of luister naar de radio, bij uitstek media waar elk woord zou moeten tellen. Je schrikt ervan hoe vaak en hoe makkelijk het misgaat.
Als Sabine Hagedoorn, weervrouw op de Belgische tv, vertelt wat voor weer we morgen krijgen, zet ik het volume van mijn tv altijd een paar streepjes harder. Sabine heeft de neiging aan het einde van een zin 'in te storten'. Doordat ze dan bijna fluistert, klinkt zelfs haar voorspelling, dat er donder en bliksem aankomt, als een zomers briesje. Maar als mijn tv niet loeihard stond, zou ik haar niet kunnen verstaan.
Laatst zei Felix Meurders op de radio: "Tot 12 uur kunnen terroristen nog bij ons nucleaire afval". Dat vond ik zeer onrustbarend. Wat mij vooral zorgen baarde, was dat Felix zo stom was dit op de nationale radio prijs te geven. Stel je voor dat die terroristen meeluisterden! Maar hij bedoelde dat hij -vanaf nu tot 12 uur aandacht zou besteden- aan de vraag of terroristen nog bij ons nucleaire afval kunnen. In zijn haast vergat hij de dubbele punt na "Tot 12 uur" en het vraagteken aan het einde van de zin. Het is dus zelfs zo: Elk. Leesteken. Telt.
Matthijs van Nieuwkerk is wel eens vergeleken met een repeteergeweer. Zo snel spreekt hij dat de ondertitelaars voor doven en slechthorenden van Teletekstpagina 888 het niet kunnen bijbenen, vandaar dat elke DWDD met enkele minuten vertraging wordt uitgezonden. De techniek van Matthijs is heel eenvoudig en heel vergelijkbaar met die andere mitrailleur van de Nederlandse tv, Wilfred Genee: je ademt één keer in en op die ene adem spreek je zo veel woorden uit als menselijkerwijs mogelijk is, zonder het leven te laten. Ik schat dat Matthijs per uitzending niet vaker dan vijf keer ademhaalt. Variëren in volume, "waar Sabine zo goed in is", is bij Matthijs al helemaal niet aan de orde. Het zou te veel adem kosten.
"Zorg dat je kilometers
maakt", zei Pauline tijdens de presentatietraining regelmatig,... dat is de beste
manier om dit vak onder de knie te krijgen." Maar zou een mens ook te
véél kilometers kunnen maken? Maken Sabine, Felix, Matthijs en Wilfred
(die vrijwel dagelijks op radio of tv zijn) wellicht zo veel kilometers
dat ze op hol slaan? "Zij die niet meer bewust blijven en op de
automatische piloot gaan wel." Antwoordt Pauline en voegt er met een grote lach aan toe:
"Soms is het beter om een 'oude rot' in het vak te vervangen voor een
'frisse wind', of laat hen die op de automatische piloot gaan een tijd
'op reis gaan', zodat ze met frisse energie verder kunnen en vooral met meer
bewustzijn."
Sinds de training en openbaring heb ik, van origine tekstschrijver/journalist, mijn activiteiten als dagvoorzitter/gespreksleider steeds verder uitgebreid. Laatst had een lokale omroep tv-opnamen gemaakt van een van mijn optredens. Ik besloot Pauline het resultaat te zippen en te vragen wat zij ervan vond. "Mijn complimenten", mailde ze. "Je bewaart je rust, hebt er plezier in, gebruikt humor, je stem klinkt vriendelijk en krachtig." En ze had een advies: "Blijf goed articuleren en maak niet te veel tempo, want anders horen of begrijpen sommigen je misschien niet."
Kilometers maken zonder op hol te slaan: dat is de kunst. Elk. Woord. Telt.
Stan Verhaag
www.sterketekst.nl